Chứng khoán phái sinh (Derivatives) là gì? Có những ưu – nhược điểm nào? Các loại chứng khoán phái sinh.

Chứng khoán phái sinh có nhiều đặc điểm ưu việt hơn cổ phiếu và trái phiếu. Tuy nhiên những ưu điểm của chứng khoán phái sinh cũng luôn đi cùng với rủi ro.

1. Chứng khoán phái sinh là gì?

Chứng khoán phái sinh là các công cụ tài chính, có giá trị phụ thuộc vào giá của một hay nhiều tài sản cơ sở. Mục tiêu của loại chứng khoán này có thể là phân tán rủi ro, bảo vệ lợi nhuận hoặc tạo lợi nhuận.

Có 2 loại tài sản cơ sở:
– Hàng hoá: thực phẩm, nông sản, kim loại, năng lượng,..
– Công cụ tài chính: cổ phiếu, trái phiếu, lãi suất,…

2. Ưu điểm và hạn chế của chứng khoán phái sinh là gì?

Ưu điểm:
Chứng khoán phái sinh có 4 ưu điểm chính sau đây:
– Đòn bẩy tài chính cao.
– Nhà đầu tư có thể có lời ở cả 2 đầu tăng – giảm của thị trường.
– Được phép giao dịch (T+0).
– Rủi ro đối với các nhà đầu tư nhỏ lẻ được giảm tối đa bởi sự ra đời của các sở giao dịch, trung tâm lưu ký, thanh toán bù trừ.

Nhược điểm:
Nhược điểm lớn nhất của chứng khoán phái sinh là rủi ro cao. Chính vì thế, nhà đầu tư muốn bước chân vào thị trường này thì nên có thời gian quan sát thị trường, có đủ kiến thức nền cũng như bắt đầu với những khoản đầu tư nhỏ.

3. Trên thị trường Việt Nam có những sản phẩm phái sinh nào?

• Hợp đồng Kỳ hạn (forwards): là thỏa thuận giữa hai bên tham gia để mua và bán một loại tài sản ở một thời điểm nhất định trong tương lai với một mức giá được xác định ngay thời điểm hiện tại.
• Hợp đồng Tương lai (futures): là một dạng khác của hợp đồng Kỳ hạn, đã được chuẩn hoá, niêm yết và giao dịch trên thị trường tập trung (Sở giao dịch chứng khoán). Đây là sản phẩm được triển khai đầu tiên tại Việt Nam.
• Hợp đồng Quyền chọn (options): bao gồm quyền chọn mua và quyền chọn bán. Đây là một thỏa thuận pháp lý. Trong đó, bên nắm giữ hợp đồng Quyền chọn có quyền mua hoặc bán tài sản cơ sở ở một thời điểm định trước trong tương lai, với mức giá được xác định trước. Còn bên bán hợp đồng có nghĩa vụ thực hiện giao dịch khi bên nắm giữ chọn thực hiện quyền.
• Hợp đồng Hoán đổi (swaps): là thỏa thuận pháp lý về việc hoán đổi dòng tiền phát sinh từ các công cụ tài chính trong tương lai giữa hai bên. Trong hợp đồng phải quy định chi tiết về: thời gian hoán đổi, phương pháp tính toán.

Ngày nay, chứng khoán phái sinh được xem là một biện pháp khôn ngoan.

Bài viết tham khảo thông tin từ CTCP chứng khoán SSI, CTCP chứng khoán VNDIRECT.

Huỳnh Duyên