2 điểm cần biết của 2 sàn giao dịch chứng khoán ở Việt Nam

Là một nhà đầu tư mới trên thị trường chứng khoán, bạn sẽ thấy các giao dịch chứng khoán sẽ được trao đổi trên sàn giao dịch chứng khoán. Vì vậy, sàn giao dịch chứng khoán khác gì với thị thị trường chứng khoán? Đặc điểm của các sàn giao dịch chứng khoán ở Việt Nam là gì?

I. Sàn giao dịch chứng khoán (stock exchange) là gì?

Cả hai thuật ngữ – thị trường chứng khoán và sàn giao dịch chứng khoán – được sử dụng thay thế cho nhau. Tuy nhiên, sàn giao dịch chứng khoán là một tập hợp con của thị trường chứng khoán. Nếu một người nói rằng cô ấy giao dịch trên thị trường chứng khoán, điều đó có nghĩa là cô ấy mua và bán cổ phiếu trên một (hoặc nhiều) sàn giao dịch chứng khoán, là một phần của thị trường chứng khoán nói chung.

Nói một cách đơn giản, sàn giao dịch là một pháp nhân được thành lập theo qui định của pháp luật thực hiện việc tổ chức giao dịch cho chứng khoán của tổ chức phát hành đủ điều kiện niêm yết trên thị trường. Các sản phẩm tài chính được giao dịch bao gồm cổ phiếu, trái phiếu, hàng hóa, tiền tệ, phái sinh… Ngoài ra, sàn giao dịch cũng ban hành những qui định điều chỉnh các hoạt động giao dịch chứng khoán trên cơ sở phù hợp với các qui định của Luật pháp và của Ủy ban chứng khoán.

Nếu một cổ phiếu không giao dịch trên một sàn giao dịch niêm yết, nó vẫn có thể giao dịch trên thị trường giao dịch tự do (OTC), đây là một địa điểm ít chính thức và ít quy định hơn. Các cổ phiếu giao dịch OTC này thường sẽ liên quan đến các công ty nhỏ hơn (và rủi ro hơn). Chẳng hạn như cổ phiếu penny, vì chúng có thể không đáp ứng các yêu cầu niêm yết cho các sàn giao dịch chứng khoán.

II. Sự hình thành của thị trường chứng khoán và sàn giao dịch chứng khoán ở Việt Nam

Ngày 28/11/1996, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 75/1998/NĐ-CP về việc thành lập Uỷ ban Chứng khoán Nhà nước. Đơn vị này có trách nhiệm chuẩn bị các điều kiện cần thiết để thành lập thị trường chứng khoán.

Ngày 11/7/1998, thị trường chứng khoán Việt Nam chính thức ra đời dưới Nghị định số 48/CP về Chứng khoán và Thị trường chứng khoán. Cùng ngày, sau khi Thủ tướng ký Quyết định số 127/1998/QĐ-TT, Trung tâm Giao dịch Chứng khoán Thành phố Hồ Chí Minh cũng chính thức được thành lập. 2 năm sau đó, vào ngày 28/7/2000, phiên giao dịch đầu tiên đã diễn ra tại Trung tâm Giao dịch chứng khoán TP.HCM.

1. Sàn của Sở giao dịch TP. HCM (HOSE)

a. Ngày thành lập:

Ngày 11/05/2007, Thủ tướng Chính phủ đã ký quyết định số 599/QĐ chuyển Trung Tâm thành Sở Giao dịch Chứng khoán Thành phố Hồ Chí Minh (Hochiminh Stock Exchange – HOSE). HOSE hoạt động theo mô hình Công ty TNHH một thành viên (100% vốn chủ sở hữu thuộc Bộ Tài chính). Việc chuyển đổi mô hình đã giúp HOSE có một vị trí tương xứng với các Sở Giao dịch khác trên thế giới.

b. Chức năng:

• Trong năm 2011, HOSE đã nghiên cứu và xây dựng chỉ số VN30 bao gồm 30 cổ phiếu hàng đầu về giá trị vốn hóa, chiếm khoảng 80% giá trị vốn hóa toàn thị trường, 60% về giá trị giao dịch và có mức thanh khoản tốt.
• Ngoài ra, để đáp ứng nhu cầu thị trường, HOSE cũng đã triển khai lệnh MB và đưa sản phẩm ETF vào giao dịch.
• HOSE cũng đóng vai trò là thị trường thứ cấp cho một số phát hành trái phiếu hiện hữu.

2. Sàn của Sở giao dịch chứng khoán Hà Nội (HNX)

a. Ngày thành lập:

Sở Giao dịch Chứng khoán Hà Nội (Hanoi Stock Exchange – HNX) được thành lập theo Quyết định số 01/2009/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ trên cơ sở chuyển đổi, tổ chức lại Trung tâm Giao dịch chứng khoán Hà Nội (thành lập theo Quyết định số 127/1998/QĐ-TTg và khai trương hoạt động vào ngày 08/03/2005). Ngày 24/06/2009, HNX chính thức ra mắt, hoạt động với mô hình Công ty TNHH một thành viên do Nhà nước (đại diện là Bộ Tài chính) làm chủ sở hữu.

b. Chức năng:

• HNX là đơn vị chịu trách nhiệm tổ chức, vận hành và quản lý thị trường giao dịch chứng khoán.
• Đóng góp quan trọng vào sự phát triển chung của thị trường chứng khoán Việt Nam, phục vụ mục tiêu phát triển kinh tế của đất nước.
• Triển khai các hoạt động đấu giá cổ phần, hoạt động đấu thầu trái phiếu Chính phủ và vận hành các thị trường giao dịch (thị trường cổ phiếu niêm yết, thị trường cổ phiếu công ty đại chúng chưa niêm yết (UPCoM), thị trường trái phiếu chính phủ (TPCP) và thị trường chứng khoán phái sinh) một cách tích cực và hiệu quả.

Bài viết có sử dụng thông tin từ Investopedia, VietnamBiz, và Sở giao dịch chứng khoán TP.HCM và Hà Nội

Minh N.